Kijk eens naar boven

Beschrijving

STADHUIS 
De wandeling begint op Markt, het hart van de Brielse vesting. Het stadhuis werd in de 14e eeuw gebouwd en bezat een trapgevel. Bij een verbouwing in 1792 is deze trapgevel verwijderd en is er een nieuwe gevel voorgezet. In het stadhuis vergadert de gemeenteraad, vinden officiële ontvangsten plaats en worden huwelijken voltrokken. Daarnaast is het gehele gebouw, inclusief de Waag en de Stadsgevangenis ingericht als een museum dat handelt over de 80-jarige oorlog.  De classicistische gevel van het stadhuis bevat fraaie ornamenten. Centraal staat het wapenschild van de stad Brielle, wit-rood-wit, dat wordt vastgehouden door een Capirussa. 

Libertatis Primitiae - Eersteling der vrijheid
Spiegel en slang - deugd en voorzichtigheid
Roer - goed bestuur
Zwaard en weegschaal - gerechtigheid
Passer - goed huisvader/passen en meten
Pijlen en toorts - symboliek van postrevolutionaire tijd

WAAG EN STADSGEVANGENIS 
Ga naast het stadhuis de Koopmanstraat in. Achter het stadhuis, op de hoek van de Koopmanstraat en de Venkelstraat, zie je de waag en de stadsgevangenis. Dit gebouw is in 1623 ontworpen door de Brielse stadstimmerman (architect) Maerten Cornelisz Payese. Op de begane grond bevond zich de waag waar de gerechtigheid werd gehandhaafd, terwijl op de verdiepingen de zondaars zuchtten in de stadsgevangenis. Het Wapenschild van de Heeren van Voorne (links) wordt vastgehouden door het fabeldier de Eenhoorn. Het wapenschild van Den Briel wordt, evenals op het stadhuis, getoond door een Capirussa. De Capirussa op het stadhuis ziet er echter geheel anders uit dan deze op de stadsgevangenis. Elke kunstenaar had zijn eigen ideeën over hoe een Capirussa er uit moest zien. Volgens de Brielse priester Taerling uit de 16e eeuw, dook er jaarlijks een monster op uit de Maas. Het monster zou bestaan uit een mensengezicht met diverse kenmerkende delen van een dier. Hier zien we bijvoorbeeld twee hondenoren, een leeuwenstaart en twee bokkenpoten. 

DE BONTE OSCH 
Je komt nu op het mooie pleintje Wellerondom. Wellerondom 13 heeft een gevelsteen met een forse, met kransen omhangen os, een zogenaamde gilde-os, Deze os was het teken van het gilde van de slachters en de leerlooiers. Jaarlijks werd een os vetgemest voor de slacht en de daarop volgende gildemaaltijd. Voordat de slacht plaats vond werd de os versierd met kransen en bloemen en na een rondleiding geslacht voor het jaarlijkse eetfestijn. De os werd geslacht vóór het paasfeest. Na het gildefeest werden de overgebleven delen van de os uitgedeeld onder de armen. Daarom wordt deze steen ook wel aangeduid als de paas-os. Deze gevelsteen gedateerd uit 1663, is afkomstig van Wellerondom 9, dat in de 16e en 17e eeuw  "De Bonte Osch" werd genoemd. Het is onbekend waarom de steen verplaatst is van nummer 9 naar nummer 13. 

DANAË 
Langestraat 1, hier woonde lange tijd de Brielse kunstenaar Fons Löbker. Hij ontwierp zijn eigen gevelsteen met de gedachte aan Danaë, een schone vrouw uit de Griekse mythologie. De oppergod Zeus daalt in de gedaante van een gouden regen op haar lichaam neer. 

DIT-IS-INDE-KOREMAET 
Langestraat 29, je ziet een gevelsteen die iets te maken heeft met graan/koren. Ongeveer op deze plek werd jaren lang een korenmarkt gehouden. Zie ook de volgende gevelsteen in het Raas. Steek de Langestraat over en ga het nauwe straatje het Raas in, links van het huis met een trapgevel. 

KLOKJE 
Raas 1,  in de zijgevel bevindt zich een gevelsteen in de vorm van een klok met de inscriptie 9-1763-14. Tot op heden is niet duidelijk waar de aangegeven datum voor staat. Het "Klokje" is afkomstig uit de voorgevel van het pand Langestraat 23. In de Langestraat vond de korenmarkt plaats. De straat werd op de dag van de korenmarkt afgesloten met kettingen waarna de markt werd ingeluid met een bel. 

MAARLAND NOORDZIJDE
Loop door het Raas en sla linksaf, loop achter het Zeemansasyl langs, door de Kerkstraat waarna je op Maarland Zuidzijde komt, sla rechtsaf en ga over het fraaie Kippenbruggetje, je bent dan op Maarland Noordzijde. 

HARINGBUIS 
Maarland NZ 49 is getooid met een haringbuis uit 1607. Daar Brielle aan de Maas lag, met een open verbinding naar de Noordzee, waren er vroeger veel vissers in Brielle. De vissersvloot werd 's winters opgelegd in het deel van de Brielse haven tussen het Kippenbruggetje en de sloepenloods van de Torpedisten, het zogenaamde Kostverloren. 

DE 4 GECROONDE AMBACHSLIEN 
Maarland NZ 43 Deze steen is gemaakt door de gilden van de bouwmeester, timmerman, steenhouwer en metselaar. Het origineel bevindt zich in het Historisch Museum Den Briel. 

HET OOG IN 'T SYL 
Maarland NZ 34, in een rekening van 1647 wordt voor het eerst over deze steen gesproken. In dit huis woonden vele generaties zeeloodsen die een oogje in het zeil hielden. 

PERFER ET OBDURA 
Maarland NZ 24,  "Perfer et Obdura" betekent; Verdraag en Volhard. Hier is de aartsengel Michael afgebeeld in gevecht met de duivel (draak). Dit fraaie huis behoorde vroeger toe aan de Brielse viceadmiraal Witte de With. Deze werd in 1646 door de Franse koning verheven in de Orde van St. Michael. 

MAARLAND ZUIDZIJDE 
Je loopt terug naar de brug en gaat over de brug direct naar links het Maarland ZZ op.

APOLLONIA VAN ALEXANDRIË 
Maarland ZZ 27, Apollonia van Alexandrië was een heilige uit Egypte over wie vrijwel alles onzeker is.  Ze leefde waarschijnlijk in de 3e eeuw. Ze zou gevangen genomen zijn omdat ze haar geloof niet wilde afzweren. Ze werd vreselijk gefolterd en al haar tanden zouden uit haar mond getrokken zijn. In de tang zit vaak een tand of kies. Ze is de patrones van de tandartsen. 

THOBIAS  
Je wandelt door op het Maarland ZZ, op nummer 3 zie je een steen met een vis. De afbeelding van de vis (een zalm) is duidelijk: de oorpspronkelijke eigenaar zal met visserij van doen hebben gehad. Maar de betekenis van het gedichtje is wat verborgen. Er wordt gesproken over Thobias , een engel, en over een vis op het droge, gevangen zonder net of hengel. Het klinkt allemaal wat vreemd. Het vers verwijst naar het apocriefe bijbelboek Tobit (Thobias).

KOP VAN 'T MAARLAND
Je wandelt terug naar de brug, aan het Maarland ZZ zie je hoog op de gevel van het hoekpand een kop. In 1656 wordt deze steen voor het eerst vermeld, dan koopt Frederick de Haes het huis en erf genaamd "Het Hoofd van het Maerlant" op de hoek van het Maarland en het Noordeinde (nu Voorstraat). Hij was chirurgijn en tevens barbier. Vervolg de wandeling aan de linkerkant van de Voorstraat.

IN DEEN COOPVAERDER 
Voorstraat 148, eigenlijk zou er moeten staan Indiën Coopvaerder. Het zeilschip met bolle zeilen, dat de wind mee had, voer vroeger voornamelijk op Indië. Brielle telde veel zeelieden onder haar inwoners, wellicht woonde hier een zeekapitein. De steen dateert uit 1613. Steek de Voorstraat over en ga de Coppelstockstraat in. 

SCHOKKER 
Direct achter het eerste huis zie je de Schokker, een historisch scheepstype. Deze steen is in 1995 aangebracht. De familie Schokker kwam in Brielle wonen. Ze hadden het hier uitstekend naar hun zin en maakten een eigen ontwerp dat in de uitbouw van hun huis werd aangebracht. "Een schokker voor Den Briel geswigt heeft hier dit bouwsel opgerigt". Keer terug naar de Voorstraat en vervolg de wandeling aan de linkerkant. Met enige moeite kunnen we lezen:

DE SAMARITAAN 1843
Voorstraat 126, oorspronkelijk was hier of in een nabij gelegen pand een opvang voor zwakkeren in de toenmalige samenleving. 

DE RODE KOE
Voorstraat 122, een vermoedelijk vroeg 17e eeuwse steen. Oude verfresten laten zien dat een roodbruine koe is bedoeld. Ook hier is het de vraag of de steen niet van elders komt, aangezien het pand Voorstraat 131 eertijds "De rode Koe" heette. De steen houdt mogelijk verband met de beestenmarkt die tot in het jaar 1616 in dit gedeelte van de Voorstraat, het Noordeinde, werd gehouden.

GEUZENGESTICHT 
Voorstraat 80, Het Geuzengesticht Wilhelmus van Nassauen kwam in 1872-1873 tot stand in een bestaand woonhuis. Het was een geschenk van de gereformeerde Brielse Bevolking ter gelegenheid van de 300 jarige viering van de bevrijding van Den Briel. Het Geuzengesticht was bedoeld voor gereformeerde wezen. 

ONDER DEN GROENEN DEKEN
Deze gevelsteen zie je schuin tegenover het Geuzengesticht op nummer 59. 

'T CATTESLOP
Vervolg je weg door de Voorstraat, kijk even in de eerste straat links de Lijnbaanstraat in, daar zie je tegenover nr 2 een kleine gevelsteen. In het voormalige nauwe sloopje werden in vroeger tijden de netten van de vissers gedroogd en ook de kooksters van het nabijgelegen Sint Jacobs Gasthuis gooiden hier hun afval. Dit alles trok veel katten aan, vandaar de naam ’t Catteslop. Loop terug naar de Voorstraat. Ga de 1e straat linksaf, de Boterstraat, daarna rechtsaf de Rozemarijnstraat in.

BRIELSCHE ZANDTAARTJES 
Rozemarijnstraat/ hoek van de Boterstraat. De familie Ribbe startte in 1874 een bakkerij aan de Langestraat. Hij bakte brood, koekjes en gebak. Hij was de grondlegger van de vermaarde Brielsche Zandtaartjes. Oorspronkelijk werden de zandtaartjes gebakken in de Langestraat, later in de Boterstraat. Op de koekjestrommel met zandtaartjes stond een fraaie tekst: "Den 1sten April Verloor Alva 'Den Bril'. Doch wat hem het meest heeft gespete: is dat hu nu nooit meer Ribbe's van ouds vermaarde Brielsche Zandtaartjes mocht eten". 

GEKROONDE HARING
Aan het eind van de Rozemarijnstraat rechtsaf de Vischstraat in. Vischstraat 10, een oude gevelsteen die het belang van de visvangst in vroeger tijden weergeeft. 

IN DEN LAMMERENBERCH 
Vischstraat 3, in dit huis woonde rond 1760 de Engelse officier David Shephard. Hij had een groot gezin en zorgde voor hen als een herder (sheperd). 

DE HOOFDWACHT 
We sluiten de wandeling af op de Markt met aan de ene zijde het stadhuis en aan de andere zijde "De Hoofdwacht". Het eerste gebouw dat hier stond, werd gebruikt als verblijf voor de vele wachters van de Brielse stadspoorten. Het huidige gebouw is in 1789 gebouwd in de Lodewijk XVI stijl. Het gebouw heeft ondermeer gediend als kazerne  voor de Koninklijke Marechaussee. 

Kun je geen genoeg krijgen van alle gevelstenen? Op onderstaande adressen kom je ook nog gevelstenen tegen: Coppelstockstraat 32, Dijkstraat 11,16, 25, Geuzenstraat 3, Kaaistraat 21, Kaatsbaan, Langestraat 25, 37, 72, Lijnbaan 11a-11b, Lumeyweg 53, Maarland NZ 10,11,12-13, 42, Maarland ZZ 42, Molenstraat 4 achterzijde, Nobelstraat 26, 84, Rijksstraatweg 36, Rozemarijnstraat 30F-G, Scharloo 5, 28, Sint Catharijnehof 6, 8, Slagveld 37,52, 54, Turfkade 25, Van Sleenstraat 4, 21, Voorstraat 21, 30, 157, Wellerondom 6, 14, Zoutziederstraat 32.