Schaapjes op het droge

Misschien heb je ze zelf al wel een keer ontmoet, de schaapskudde in Voornes Duin. Het is een prachtig gezicht om ze aan het werk te zien. De herder leidt de schapen door het duingebied en de schapen doen een stuk van het natuurbeheer door middel van het eten van een goede gevarieerde maaltijd. We zijn nieuwsgierig hoe de herder te werk gaat en gaan in gesprek met de schaapsherder Carlette van Schaick.

Schapen drijven

We nemen voor ons gesprek plaats aan tafel en één van de Border Collies waar Carlette mee werkt neemt gelijk plaats aan onze voeten. We vragen waarom ze besloot herder te worden.

‘Ik ben eerst met één Border Collie met schapen gaan trainen. Dat was hartstikke leuk en toen kwam de volgende Border Collie. En om een hond goed in zijn sport te krijgen moet hij werken, dus ik ben bij kuddes gaan werken. Er was hier een kudde op de slikken van Oostvoorne en daar werkte ik in die tijd voor. Dat bedrijf kwam hier niet vandaan. Zelf had ik ook schapen en ik ben naar de gemeente gestapt met de vraag of het niet leuk zou zijn om met een lokaal bedrijf te werken. Ik kende het gebied, ben hier opgegroeid en weet de weg zodat je ook iemand die de weg vraagt op weg kunt helpen. Of iets over het gebied kunt vertellen. En zo is het balletje gaan rollen. We zijn begonnen tussen de eerste en tweede slag in Rockanje en vervolgens zijn we ook gaan werken voor het Zuid-Hollands Landschap en voor Natuurmonumenten en zo is de kudde gaan groeien en zijn er meer projecten bij gekomen.’

De kudde

‘Ik heb meerdere soorten schapen in de kudde, maar mijn doel is om naar één soort te gaan en dat is een kruising waar ik mee werk. Daar ben ik naar toe aan het fokken. Ik kruis een Nederlands Heideschaap met een Oostenrijks Bergschaap. Ik heb daar meerdere redenen voor. Ze zien er ten eerste superleuk uit en ten tweede zijn ze wat zachter van karakter en doen ze het heel goed op het gebied waar wij op grazen. Met mijn werk en de publieksfunctie die ik heb is dit een ras dat vrij mak is. Want er komen veel kinderen langs en mensen vinden het leuk om dicht bij te komen. Dit ras draait voor je weg als je op ze afloopt, maar ze schieten niet weg. Ze schrikken niet zo snel. Ze hebben een heel zacht karakter. Dat bevalt mij heel goed en daarom werk ik met dit ras. Het zijn grote schapen en hun wol is heel mooi om mee te vilten.’

Begrazingsseizoen

‘We beginnen vanaf maart/april op Voorne-Putten. In de zomer zijn we vijf maanden in Ouddorp te vinden, maar helaas mag in dat gebied niemand komen. In die periode vlog ik veel zodat mensen toch kunnen volgen waar we zijn en wat we doen. In oktober zijn we weer terug op ons eiland en we eindigen hier eind november het begrazingsseizoen. Ons doel is om het hele seizoen op Voorne-Putten te kunnen werken en we hebben plannen om een schaapskooi hier neer te zetten.’

Kraal

‘De kudde overnacht in de kraal, dat is een met netten afgezet gebied. Die netten staan onder stroom. Daar staat de kudde zonder eten op een schraal stuk grond, bijvoorbeeld het zand in de duinen. ‘s Morgens halen we de schapen uit de kraal en dan gaan we met ze aan de wandel. Zo moeten ze overdag hun eten zoeken en eten ze ook de wat ruwere grassoorten. Door de kudde wat hongerig te maken eten ze ook de iets minder lekkere dingen mee.’

Ooien en lammetjes

'De kudde bestaat momenteel uit 300 schapen, waarvan er ongeveer 250 in het gebied lopen, de overige 50 staan her en der verspreid. In een bepaalde periode moeten de schapen gedekt gaan worden, dan haal ik een aantal schapen uit de kudde, die worden gedekt, gaan dan terug en dan volgt een ander groepje. Zo had ik een schema tijdens de lammertijd dat ik drie groepen liet lammeren. Dat deed ik in Rockanje in een schuur, waar mensen ons ook konden opzoeken, maar dit jaar wordt die schuur gesloopt. Dus ik heb dit jaar helaas geen plek om binnen te lammeren en ik heb te veel schapen om buiten te lammeren. Ik laat om die reden dit jaar een handje vol ooien dekken die bij een vriendin in de schuur mogen staan. Wij lammeren het liefst vrij vroeg. Je begint eind januari begin februari, want de lammeren moeten oud genoeg zijn om mee te kunnen lopen met de kudde. Anders vallen ze in slaap, of liggen ze lekker rozig te zijn of de moeders gaan ze constant zoeken en is er veel paniek. Met drie maanden kunnen de lammetjes met de kudde mee. Alle schapen blijven in de kudde zolang ze tanden hebben en ze gras kunnen eten, dat kan wel acht jaar of langer zijn. Ik houd deze oudere ooien ook graag zo lang mogelijk aan omdat ze het werk kennen, mij goed kennen en zij nemen de rest van de schapen op sleeptouw. Zij zijn echt de leiders van de groep en houden de kudde relaxed. Dat maakt mijn werkt veel makkelijker.’

Herdershond

'Ik werk het liefst met vier honden op één dag. Mijn collega Ben werkt met twee honden op een dag. Ik vind het fijn om ‘s middags “verse energie” erbij te hebben. Hoe ze werken is per hond verschillend. De honden kunnen best acht uur op een dag werken, soms staan ze ook niks te doen. Maar ze staan altijd “aan”. Op de Slikken van Oostvoorne is het zwaar. Het is heel nat. Er zitten heel veel geulen die door hoog water erin worden getrokken, dus de honden moeten veel springen. En ze lopen de hele dag door het water. Ik vind het voor de hond zelf wel fijn dat ze even kunnen rusten en soms wissel ik het aan het einde van de dag weer om. Dat is de luxepositie die ik met meerdere honden heb. Veel herders hebben die luxe niet en de hond wil ook het liefst de hele dag werken. Ze balen soms als ze van mij de auto in moeten.’ voegt Carlette eraan toe. ‘Maar een Border Collie moet je soms afremmen, voor zichzelf, dus dat doe ik dan maar.’

Geluksmomentjes

‘Een paar plekken op Voorne-Putten vind ik heel mooi. Zeker de Slikken van Oostvoorne is echt prachtig. Wat ik daar heel mooi aan vind is het contrast. De industrie op de achtergrond en dan sta jij daar met je kudde de begrazing te doen. De duinen met zijn hoogteverschil zijn ook heel mooi en de Heveringen. Er zijn talloze plekken die mooi zijn. We begrazen ook het landgoed Strypemonde, dat is privéterrein, maar ook prachtig. Er zijn op ons eiland zoveel mooie plekjes te vinden. Wanneer ik met de schapen aan het werk ben geniet ik het meeste van de natuur, de mooie luchten. Het geluid van de grazende schapen heeft een hele rustgevende werking op me. Soms geniet ik ook erg van de stilte en van de vogeltrek. Bijvoorbeeld wanneer er een wolk van spreeuwen aankomt vliegen en deze tussen de grazende schapen landt. Laatst landde er één op het hoofd van een schaap en het schaap stond echt te kijken van “Wat is dit?”, dat soort kleine momentjes vind ik prachtig.’

Tips van de schaapsherder

‘Het werk ziet er makkelijker uit dan het is. We krijgen vaak te horen “Dat zou ik ook wel kunnen hoor zo de hele dag met mijn schaapjes staan”, maar dat horen we altijd alleen op dagen dat het zonnetje schijnt. Op de regenachtige dagen en op de dagen dat het waait en stormt staan wij er ook en dan zien we niemand. We vinden het heel leuk als mensen langskomen. Maar mensen beseffen soms niet dat het ook gevaarlijk kan zijn. Kinderen willen de schapen vaak aaien, nou zijn mijn schapen niet agressief, maar het blijven beesten en ze kunnen een kind wel omverlopen. Laat kinderen niet zomaar tussen de kudde lopen, maar blijf even op een afstand en vraag aan de herder wat wel en niet kan. De herder kan het juiste schaap aanwijzen waar het eventueel wel bij zou kunnen en ook wat over de kudde vertellen. En houd je eigen honden even aan de lijn wanneer je bij de kudde in de buurt bent.’