De burcht van Oostvoorne

De middeleeuwen roepen beelden op van ridders die onder wapperende banieren met hun gevolg op paarden het kasteel uit galopperen, op weg naar toernooien en jachtpartijen, die vervolgens worden afgesloten door uitgebreide maaltijden met wildgebraad en luxe lekkernijen. Zo ging het er ook rond de Burcht in Oostvoorne aan toe.
 

Heren van Voorne
Ooit was het kasteel een machtig verdedigingswerk, dat gebouwd was op een natuurlijke verhoging in het landschap. Het is in de loop der eeuwen vervallen tot ruïne, maar in die tijd was dit de trots van de Heren van Voorne.

De Heren (en Vrouwen) van Voorne vormden twee eeuwen lang een aanzienlijk geslacht en regeerden als koningen over het gebied dat het huidige Voorne, Goeree en Overflakkee beslaat. Deze familie komt omstreeks het jaar 1100 voor het eerst in de archieven voor en is vermoedelijk nauw verwant aan de Hollandse graaf. De familie verwierf de zeggenschap over het gebied Voorne, dat toen nog grotendeels uit een moerassige delta bestond, maar op de grens van Holland en Zeeland zeer strategisch gelegen was. In de daaropvolgende eeuwen zetten de Heren en Vrouwen van Voorne zich in voor de ontwikkeling van het gebied; ze beschermden het tegen overstromingen door polders te laten bedijken, ze bevorderden de handel en verleenden Brielle stadsrechten. Onder leiding van de Voorne’s kende het gebied een periode van voorspoed.

Burcht
Het geslacht Voorne stierf echter in 1372 uit met de dood van de kinderloze Machteld, en daarmee verviel de heerlijkheid aan de graaf van Holland en Zeeland. Hij beleende het aan goede vrienden, zoals de familie waar ook Jacoba van Beieren en Frank van Borselen toe behoorden. Maar zij toonden vrij weinig interesse in Oostvoorne, waarna het verval van de burcht en haar bijgebouwen aanving. Geld werd liever geïnvesteerd in oorlogen of aan het onderhoud van belangrijkere verdedigingswerken dan een kleine, oude burcht in een uithoek van het land. Schade aan het gebouw werd nog jarenlang provisorisch hersteld, maar in de loop der tijd werd het complex gesloopt en de materialen hergebruikt voor de bouw van talloze huizen en kerken in de omgeving.

De restanten van de burcht zijn in de jaren zestig grondig gerestaureerd en het bouwkundige erfgoed wordt zodoende voor verder verval behoed. De burcht is van 1 april tot 1 oktober dagelijks tussen 9.00 en 17.00 geopend. Tijdens evenementendagen worden rondleidingen verzorgd.

Het Streekarchief Voorne-Putten is de bewaarplaats voor het papieren erfgoed van de regio.

Macht
De Heren van Voorne wisten hun macht en rijkdom nog verder uit te breiden door het burggraafschap van Zeeland. De graaf van Holland was namelijk ook graaf van Zeeland, maar had geen tijd om daar zijn belangen te behartigen. Hij liet zich daarom vertegenwoordigen door de Heren van Voorne. Als burggraven van Zeeland verzorgden ze er de rechtsspraak en inden ze belastingen.

Als uiting van hun macht lieten de Heren van Voorne bij Oostvoorne een kasteel bouwen. Veilig achter de duinen verrees een tien meter hoog gebouw met muren van twee meter dik. De bouw van deze versterking begon tussen 1175 en 1225 en werd in de loop der jaren steeds een stukje uitgebreid. Rondom de burcht verrees een muur met uitkijktorens en op het naastgelegen terrein lieten de Voornes een ridderzaal, een kapel en stallen bouwen. Hier verbleef de hofhouding voornamelijk in het zomerseizoen, als het aangenaam toeven was in het woeste duinengebied en er volop gejaagd kon worden. Te paard, maar ook met valken. De naam Gouthoek herinnert aan de tijd dat de burcht een sfeer van luxe en rijkdom uitstraalde.